Kent Denetçileri programı, yerel demokrasi için yeni bir adım attı
- Resim
Yurttaş Akademisi İzmir: Kent Denetçileri Programı, yerel yönetimlerde kamu güvenini, şeffaflığı ve hesap verebilirliği güçlendirmek için tasarlanmış bir vatandaş bilimi girişimi olarak başlatıldı. İzmir Büyükşehir Belediyesi, İzmir Planlama Ajansı ve yönetişim alanında uzmanlık sahibi bir akademik ekip ile iş birliği içinde geliştirilen proje, vatandaşların öncülüğünde yapılan gözlem ve veri toplama faaliyetlerini günlük kentsel yönetime entegre ederek karar alma mekanizmalarına önemli bir destek sunuyor.
Program başlarken, katılım için yapılan açık çağrı sonucunda, 2 bin 911 İzmirli yurttaş başvuruda bulundu. Noter tarafından yönetilen yurttaş piyangosunun ardından telefon ile yapılan davetler ve mülakatlarla 17 Kent Denetçisi belirlendi. Programa seçilen katılımcılar; bilimsel okuryazarlık, katılımcı denetim, etik veri uygulamaları, iletişim, Belediye Yönetmelikleri ve Yasakları ile İhlaller Kanunu dâhil olmak üzere çeşitli başlıklar ve temel yasal çerçeveler hakkında kapsamlı teorik ve pratik eğitim aldı. Eğitim, katılımcıların belediye hizmetlerini desteklemek için sistematik, karşılaştırılabilir ve politika odaklı veriler üretmeye hazır hal gelmesini sağladı.
Birlikte çalışma, iyi yönetişimin temel unsuru
Programa katılan Kent Denetçileri, hem eğitim sürecinin hem de saha çalışmalarının kent yönetimine önemli katkılar sunduğunu belirterek deneyimlerini paylaştı. Katılımcılar, İzmir’in sorunlarını sahada gözlemleyerek çözüm süreçlerine doğrudan katkı sunmanın değerli olduğunu, vatandaş ile belediyenin birlikte çalışmasının iyi yönetişimin temel unsurlarından biri olduğunu vurguladı. Eğitimler sayesinde empati, iletişimde doğru ton kullanımı, şeffaflık ve farklı açılardan bakabilme becerilerinin güçlendiğini ifade eden denetçiler; belediye hizmetlerindeki aksaklıkları objektif bir bakış açısıyla değerlendirmeyi öğrendiklerini, programın kendileri için hem umut hem de kentlerine katkı sunma fırsatı yarattığını dile getirdi.
Beş pilot alanda gözleme dayalı 296 veri toplandı
Eğitimlerini tamamlayan Kent Denetçileri, 3–28 Kasım 2025 tarihleri arasında Kordon, Kültürpark, Hasanağa Bahçesi, İnciraltı Kent Ormanı ve Bostanlı olmak üzere beş pilot bölgede sistematik saha çalışması gerçekleştirdi. Haftada dört gün çalışan ekip, projeye özel ekipmanlar, vücut kameraları ve koordinasyon grupları kullanarak sorunlarla ilgili gerçek zamanlı kentsel veriler üretti.
Saha çalışmaları boyunca 296 gözlem kaydedildi. İzmir Büyükşehir Belediyesi Emir ve Yasakları Yönetmeliği kapsamında 105, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu kapsamında 108 kayıt yapılırken vatandaşlar tarafından 33 çözüm önerisi üretildi. Alan kullanımına ilişkin tespitlere dair ise 50 değerlendirmede bulunuldu.
Her gözlem; fotoğraflar, videolar, coğrafi konum ve ayrıntılı açıklamalar içerirken, bu durum belediye ekiplerinin doğru sınıflandırma ve takip yapmasını sağladı. Toplanan veriler, kentsel yönetişimle ilgili tekrarlayan kalıpları ortaya çıkardı.
Öne çıkan bulgular: İşgaller, temizlik, yönlendirme eksiklikleri
Pilot çalışmanın çıktıları, kent yönetişimi açısından tekrar eden bazı sorun alanlarını ortaya koydu.
Saha çalışması ayrıca kentteki olumlu gelişmeleri de kayıt altına aldı. Yeşil alan bakımının iyileştirilmesi, çocuk oyun alanlarının güçlendirilmesi, Kültürpark girişlerinin yenilenmesi ve kamusal mekân altyapısına yönelik düzenlemeler bunlar arasında yer aldı. Bulgular, yurttaş biliminin yalnızca sorunları ortaya koymakla kalmayıp, ilerlemeyi de sistematik şekilde belgeleyerek sürekli iyileştirmeyi desteklediğini gösterdi.
AB desteğiyle geliştirilen bir yerel demokrasi modeli
Kent Denetçileri Programı, Avrupa Birliği projesi olan IMPETUS desteğiyle kavramsal bir çerçeveden uygulanabilir bir yönetişim modeline dönüştürüldü. Katkılar, projenin etik yaklaşımını, veri yönetimi süreçlerini ve katılımcı mekanizmalarını güçlendirerek pilot uygulamanın hem bilimsel olarak geçerli hem de kurumsal olarak anlamlı ve sürdürülebilir olmasını sağladı.
Programın uzun vadeli hedefi, şeffaflığı artıran, kanıta dayalı karar alma süreçlerini destekleyen ve kent yönetiminde ortak sorumluluk kültürünü güçlendiren sürdürülebilir bir yurttaş odaklı izleme sistemi kurmak. İzmir örneği, kent sakinlerinin bilgi üretme sürecine katılımının, yerel yönetim anlayışını daha kapsayıcı, bilinçli ve güçlü kıldığını bir kez daha gösteriyor.